Bron: Bron: Inqaba Ya Basebenzi, januari 1982 (maandblad van de Zuid-Afrikaanse Marxist Workers’ Tendency)
Vertaling: LSP, 2010
HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
– Creative Commons License 3.0.
Algemeen: u mag het werk kopiëren, verspreiden en doorgeven; remixen en/of afgeleide werken maken; mits naamsvermelding.
| Hoe te citeren?
Laatst bijgewerkt:
| Verwant: • Algemene overwegingen betreffende het eenheidsfront |
Voor arbeiders in Noord-Ierland is armoede en de dreiging van geweld een normale zaak geworden. Dit is ongetwijfeld de armste regio van het Verenigd Koninkrijk. Zowat de helft van de kinderen groeien op in gezinnen die onder de armoedegrens leven. De huisvesting is bij de slechtste van West-Europa, 15% van de woningen zijn onbewoonbaar en zowat 20 % heeft geen degelijke voorzieningen. De officiële werkloosheid bedraagt 19 %, de realiteit ligt heel wat hoger.
Deze voorwaarden worden min of meer gedeeld door katholieke en protestantse arbeiders. Er wordt vaak de indruk gegeven dat er een grote kloof zou zijn tussen de levensstandaarden van katholieke en protestantse arbeiders maar dat is een totaal verkeerd beeld.
Van de 1,7 miljoen mensen die in Noord-Ierland leven, is twee derde protestants. De overgrote meerderheid van hen zijn arbeiders die dezelfde problemen kennen als katholieke arbeiders. Verschillende wijken hebben verschillende slogans op de muren, maar in alle arbeidersbuurten leven mensen opeengehoopt en met een gebrek aan degelijke voorzieningen.
Bovenop de armoede ondergaan de arbeiders al meer dan een eeuw de gevolgen van het sectair geweld. Meer dan 2.000 mensen werden in deze periode vermoord. 25.000 mensen (één op de zestig personen) raakte gewond. Dit zou vertaald naar Zuid-Afrikaanse normen overeenkomen met 40.000 doden en een half miljoen gewonden.
Het conflict wordt door de kapitalistische media zowel in Ierland als de rest van de wereld voorgesteld als een vete tussen twee gemeenschappen op basis van religieuze en culturele verschillen. Zo’n uitleg verklaart niets. Het is enkel met een klassenanalyse dat het mogelijk is om de schijnbare mysteries van Noord-Ierland te ontrafelen.
De echte basis voor het geweld ligt in de erger wordende armoede. Het is in de arbeidersbuurten dat het geweld voorkomt. Arbeiders hebben het meeste te lijden, terwijl buurten van de middenklasse amper getroffen werden. Diegenen die nu in de gevangenis lange straffen uitzitten omwille van de “troubles” zijn bijna allemaal arbeiders.
De recente rellen in de meest achtergestelde wijken van Groot-Brittannië tonen aan dat massale werkloosheid ook buiten Noord-Ierland hand in hand samengaat met geweld.
De specifieke vorm van de wanorde in Noord-Ierland is in de eerste plaats het resultaat van een gebrek aan klassenalternatief vanwege de arbeidersleiders en ten tweede van het beleid van het Britse imperialisme in Ierland.
Ierland was de oudste en meest nabije kolonie van Groot-Brittannië. Het is hier dat de bloedige methoden van onderdrukking werden uitgetest die later zouden toegepast worden op volkeren in Azië, Afrika en elders. Onder de veroveringswapens die in Ierland scherp werden gesteld, bevond zich de tactiek van “verdelen om te heersen”.
De protestantse bevolking van Ierland stamt af van de kolonisten die eeuwen geleden door de Britten werden aangemoedigd om naar Ierland te gaan en daar land in te palmen dat werd in beslag genomen van de oorspronkelijke katholieke bevolking. Dit gebeurde vooral in het noordoosten van het land. Deze kolonisten uit Schotland en Engeland pasten zich snel aan de lokale bevolking aan en ze gingen zich uiteindelijk ook verzetten tegen het Britse bewind.
Op het einde van de 18de eeuw was er een opstand waarbij de protestanten en katholieken samen in actie kwamen tegen koloniale uitbuiting. De opstand werd op bloedige wijze de kop ingedrukt.
Sindsdien heeft de Britse heersende klasse het wapen van religieuze of sectaire verdeeldheid uitgespeeld om het eigen bewind in stand te houden.
Met de ontwikkeling van industrie ontstond een sterke arbeidersbeweging die katholieke en protestantse arbeiders verenigde. Onder de leiders van deze beweging waren er figuren zoals de revolutionaire marxist James Connolly.
Het Britse imperialisme beantwoordde dit gevaar door het sectarisme te versterken. Er werd zo ver gegaan dat het land in 1920 werd opgedeeld om de arbeidersbeweging te verdelen en hierdoor te controleren.
De opdeling van Ierland leidde tot het ontstaan van een kunstmatige staat met een protestantse meerderheid in het noorden. Dit versterkte de sectaire tegenstellingen en het heeft mee vorm gegeven aan de huidige “troubles”. Generaties katholieken hebben te lijden gehad onder discriminatie op het vlak van tewerkstelling, huisvesting en burgerrechten. Op kapitalistische basis zijn er geen oplossingen voor de problemen van het sectarisme en economische achterstelling.
De economie gaat er verder op achteruit. Deze regio wordt harder dan gelijk welke andere regio op de Britse eilanden getroffen door de wereldwijde recessie. Het is een oude en weinig competitieve economie met scheepsbouw, textiel en andere sectoren die in verval zijn zonder dat er nieuwe bronnen van investeringen zijn om de verloren jobs te vervangen.
De zwakte van de industriële basis van de economie blijkt uit het feit dat 75% van de arbeiders in de dienstensector werken, met een groot belang voor de openbare diensten. Een Tory-regering die wil besparen op de openbare uitgaven zal daar jobverlies veroorzaken.
Met een werkloosheidsgraad van 20-25% wordt een extra ingrediënt aangeboden om te vermijden dat er een oplossing kan komen op kapitalistische basis. De afgelopen tien jaar is iedere poging tot een politiek akkoord, met soms voorstellen om de macht te delen tussen katholieken en protestanten, mislukt. Iedere poging werd omver geblazen onder het ongenoegen en het geweld.
Het enige consistente antwoord van de heersende klasse bestond uit repressie. Dat bleek nog uit de houding van de Tory-regering tegenover de hongerstaking in de gevangenissen. In de plaats van een aantal basisrechten toe te kennen aan de gevangenen, verkozen de Tories het om de staking uit te zitten zonder rekening te houden met de dood van tien hongerstakers.
De vertegenwoordigers van het kapitaal zouden nu liever een verenigd Ierland zien zodat ze hun winstgevende dominantie over beide delen van het land gewoon kunnen verder zitten. Maar ze zijn niet in staat om die doelstelling te bereiken. De staat in het noorden was een kunstmatige staat, maar het heeft nu wel 60 jaar bestaan. De protestantse meerderheid is niet bereid om zomaar tot een Ierse eenheidsstaat toe te treden tenzij dit ook in haar belang zou zijn.
Op dit ogenblik zijn er 110.000 werklozen in het noorden en zowat 130.000 in het zuiden. Een kapitalistische eenmaking zou gewoon betekenen dat beide werklozenlegers worden samengevoegd. Het zou het samenbrengen van twee armoedige landen betekenen. Dat oefent geen aantrekkingskracht uit, zeker niet voor het miljoen protestanten in het noorden.
Zij vrezen dat ze in een verenigd Ierland onder leiding van de kapitalistische partijen een onderdrukte minderheid zouden worden, net zoals de katholieken in het noorden worden gediscrimineerd. De protestanten verzetten zich tegen zo’n optie. Indien het toch zou worden opgelegd, zou dit quasi zeker leiden tot een burgeroorlog.
Op deze burgeroorlog zou geen verenigd Ierland ontstaan maar een kleinere volledig protestants staatje in een deel van het huidige territorium van Noord-Ierland. De katholieke bevolking zou uit dit gebied worden verdreven. Een Palestijnse situatie met de nachtmerrie van vluchtelingenkampen, aanhoudende guerrillabewegingen en een steeds grotere verdeeldheid tussen arbeiders zou het resultaat zijn.
De regeringen uit het zuiden van Ierland of uit Groot-Brittannië zijn niet in staat om concrete stappen naar hereniging te zetten. De zuidelijke regering vertegenwoordigt de zwakke Ierse kapitalistische klasse en is nooit bereid geweest om een strijd tegen de opdeling van het land te leiden. Ze is zelfs bang om te moeten heersen over het explosieve noorden en de onvermijdelijk destabiliserende gevolgen op de rest van het land.
De Britse heersende klasse zou omwille van de reactie van de protestanten al snel afstand moeten doen van scenario’s van een verenigd Ierland. Er werd al een kleine waarschuwing gegeven met de mobilisatie van protestantse paramilitaire legers.
De opdeling van Ierland blijft een heet hangijzer en een onderdeel van de nationale kwestie die niet opgelost is. Net zoals in de semi- en onderontwikkelde landen, is de nationale kwestie niet op te lossen tenzij door een optreden van de arbeidersklasse als onderdeel van een algemene socialistische omvorming van de samenleving. Zelfs een eenvoudige taak als het brengen van vrede en stabiliteit in Noord-Ierland, laat staan de eenheid van het land, is onafscheidelijk verbonden met de ontwikkeling van de arbeidersbeweging en de strijd voor socialisme.
Die socialisten die dit ontkennen en de totaal verkeerde theorie van verschillende stadia van revolutie toepassen, hebben geen oplossing. Sommigen zeggen dat het onmogelijk is om voor socialisme op te komen zolang er geen vrede is of zolang de nationale kwestie niet aan de kant wordt geschoven door een eenmaking van Ierland. In de plaats van onafhankelijke arbeidersacties staan zij voor allianties boven de klassen heen om deze meer “directe” eisen af te dwingen.
Dergelijke theorieën verbinden de arbeidersbeweging onder leiding van vijandige klassen. Er zijn geen dergelijke stadia in de strijd. Onze onmiddellijke taak is de mobilisatie van de arbeidersklasse en het verenigen van alle andere onderdrukte lagen van de samenleving achter de onafhankelijke koers van de arbeiders.
De stadiatheorie kent een specifieke toepassing door de republikeinse (katholieke) paramilitaire groepen, in het bijzonder het Voorlopige IRA. Er wordt niet enkel gesteld dat Ierland moet verenigd worden vooraleer de arbeiders in strijd kunnen worden verenigd, er wordt ook gedacht dat dit mogelijk is door methoden van individueel terrorisme toe te passen.
Als de campagne van bommen en schietpartijen de afgelopen tien jaar iets heeft duidelijk gemaakt, dan is het dat deze methoden geen stap vooruit betekenen. Begin jaren 1970 reageerde het Voorlopige IRA vooral op de repressie van het Britse leger en dat kreeg een massale steun in katholieke buurten, zeker onder de jongeren. Deze steun werd omgezet in intensieve campagnes van individueel terrorisme waarbij werd gesteld dat dit de troepen zou dwingen om het land te verlaten waardoor een verenigd Ierland mogelijk zou worden.
Het resultaat was dat deze doelstellingen steeds verder verwijderd waren. Hun campagne heeft de staat niet verzwakt, maar net een excuus aangeboden om de repressie op te drijven. De jongeren die enthousiast deelnamen aan deze campagnes zagen hun revolutionaire energie verspild worden. Velen zijn dood, gevangen genomen of gedemoraliseerd.
Het kapitalisme kan enkel omver worden geworpen door een bewuste beweging van de arbeidersklasse en niet door kleine groepjes vechtersbazen die los staan van de klasse en zichzelf deze taak hebben aangemeten. Individueel terrorisme is steeds een weg naar isolement en aftakeling.
De campagne van het Voorlopige IRA bereidde de weg voor verschrikkelijke repressie voor. Hun methoden waren ook niet in staat om een antwoord te bieden op die repressie. De Tory-regering was in staat om de recente hongerstaking van republikeinse gevangenen uit te zitten omwille van het isolement van het Voorlopige IRA en gelijkaardige groepen.
In gelijk welk kapitalistische land waar de methode van individueel terrorisme in de plaats wordt gesteld van massale actie, zal dit geen resultaat opleveren. Een terreurcampagne gebaseerd op een minderheid van de Noord-Ierse arbeidersklasse was nog extra nutteloos. Het heeft gezorgd voor een vervreemding van de protestantse arbeiders waardoor veel van die arbeiders in de armen van rechtse religieuze figuren zoals Paisley terecht kwamen. De sectaire kloof werd groter en dat maakt het moeilijker om voor socialisme te strijden.
De oplossing ligt in de handen van de arbeidersbeweging. Er is geen ander antwoord dan de eenheid van katholieke en protestantse arbeiders die samen strijden tegen uitbuiting.
Een dergelijke oplossing lijkt misschien onmogelijk voor wie zich beperkt tot het beeld van een godsdienstconflict zoals het in de burgerlijke media wordt gebracht. Die media vertellen niet de waarheid over Noord-Ierland. Feit is dat de arbeiders rond heel wat thema’s al verenigd zijn in Noord-Ierland. Er zijn 300.000 vakbondsleden, zowel katholieken als protestanten. Het aantal arbeiders in de vakbonden is in de jaren 1970 toegenomen ondanks de economische recessie en het sectair geweld.
Er zijn bijna dagelijks strijdbewegingen rond de lonen, arbeidsvoorwaarden, afdankingen,… Katholieken en protestanten staan samen aan stakingspiketten. Geen enkele strijd werd beëindigd omwille van sectaire verschillen.
De Noord-Ierse geschiedenis kent veel voorbeelden van een verenigde arbeidersklasse tegenover de bazen en de staat. In de jaren 1930 was er zo’n gezamenlijke beweging rond het probleem van de werkloosheid. Er waren gezamenlijke betogingen (met soms meer dan 100.000 aanwezigen) en er werden barricaden opgezet in zowel katholieke als protestantse buurten. De staat daverde op haar grondvesten.
Hoe komt het dan dat de potentieel zo sterke arbeidersklasse met haar revolutionaire tradities de verdeeldheid niet kan overstijgen? Het antwoord is dat heel wat kansen om de arbeiderseenheid te consolideren werden gemist als gevolg van de fouten van de leiding van de vakbonden en de arbeidersbeweging.
Tegen eind jaren 1960 ontwikkelde een beweging van arbeiders en jongeren in het noorden. Het begon als reactie op de discriminatie tegen katholieken, maar het ging al snel rond alle klassenthema’s waardoor er veel sympathie kwam van protestantse arbeiders. Dit was een kans om arbeiders te verenigen in strijd rond de kwestie van discriminatie maar ook voor degelijke huisvesting, werk en betere lonen.
De leiders van de arbeidersbeweging weigerden een rol te spelen. Ze bleven zwijgen. Hierdoor werd de energie van de jongeren niet gekanaliseerd door arbeidersorganisaties en vond deze energie uiteindelijk een sectaire uitdrukking. De gemiste kans voor de arbeidersbeweging maakte dat veel jongeren aangetrokken werden door de methoden van het Voorlopige IRA.
Er waren recent bewegingen waarbij vakbondsmilitanten vooraan stonden in het verzet tegen het vermoorden van arbeiders door sectaire bendes. In 1976 werden de vakbondsleiders onder druk van hun basis verplicht om betogingen te organiseren tegen het geweld. Er waren duizenden aanwezigen op de betogingen.
Recenter nog waren er acties van katholieke en protestantse arbeiders die samen in verzet kwamen tegen de aanvallen op de levensstandaard door de Britse Tory-regering. In april 1980 lag de provincie zo goed als plat als gevolg van een 12-urenstaking van de vakbonden.
Maar bij iedere gelegenheid werd het momentum van klassenstrijd niet in stand gehouden. De vakbondsleiders maakten snel een einde aan de campagne tegen sectarisme in 1976. Er kwam na de staking van april 1980 ook geen ernstige poging om de aanwezige woede verder te organiseren.
De vakbondsleiders hebben zich niet uitgelaten over zaken als de recente golf van sectaire moorden. De discussie rond de hongerstaking werd volledig gedomineerd door de sectaire krachten. Terwijl 10 gevangenen dood gingen, kwam er zelfs geen persbericht van de vakbondsleiders.
Binnen de arbeidersbeweging krijgt de roep naar een klassenstandpunt rond al deze kwesties een grote respons. De Labour and Trade Union Group is een organisatie van socialisten en vakbondsmilitanten die ervoor opkomen dat de vakbonden het voortouw nemen in een campagne tegen het sectarisme, tegen repressie en voor arbeiderseenheid rond een socialistisch programma.
Deze organisatie pleit er voor dat de vakbonden politieke acties ondernemen. Er bestaat geen massale arbeiderspartij in Noord-Ierland. De vakbondsleiders houden op kunstmatige wijze vol dat hun organisaties “niet-politiek” kunnen zijn. Er wordt gesteld dat politiek verdelend werkt. Maar hierdoor hebben de arbeiders geen andere keuze dan de sectaire partijen en groepen. Er is nood aan syndicale eenheid van de arbeiders in een politieke eenheid. Daartoe is een arbeiderspartij nodig die zich baseert op de vakbonden.
Er is nood aan massamobilisaties van de vakbonden tegen de aanvallen van sectaire moordenaars. De arbeidersklasse kan enkel op haar eigen krachten beroep doen om zich te beschermen. De staat zal dit niet in onze plaats doen. Doorheen de troubles was het leger verantwoordelijk voor repressie en er werd geen einde gemaakt aan de moorden. De arbeidersbeweging moet opkomen voor de terugtrekking van de troepen om deze te vervangen door een verdedigingskracht van de vakbonden.
Opkomen voor de terugtrekking van de troepen betekent ook dat er een oproep moet worden gedaan aan de gewone soldaten met eisen zoals vakbondsrechten voor soldaten, het verkiezen van legerleiders,... Een duidelijk klassenstandpunt vanuit de arbeidersbeweging is de enige manier om ertoe te komen dat de troepen effectief worden terug getrokken.
Als de arbeidersbeweging in Ierland, zowel in het noorden als het zuiden, met zo’n eisen zou gewapend zijn, dan wordt een gezamenlijke strijd mogelijk over de grenzen heen die door het kapitalisme worden opgelegd. De structuren om tot zo’n gezamenlijke strijd te komen, bestaan al. De vakbonden hebben overkoepelende structuren over de grenzen heen. Een arbeiderspartij in het zuiden zou zich kunnen verbinden met een zusterpartij in het noorden.
Vanuit zo’n eenheid in actie zou het land kunnen worden verenigd op de enige mogelijk manier, op een socialistische basis. Het zou onmogelijk zijn om in Ierland een socialistische samenleving op te bouwen die geïsoleerd staat van bewegingen in Groot-Brittannië. Arbeiders hebben dezelfde vijanden, waar ze ook wonen. Tegen gezamenlijke uitbuiters moeten we een gezamenlijk verzet plaatsen en een gezamenlijke strijd voor een socialistische federatie van de Britse eilanden.
Het alternatief moet duidelijk naar voor worden gebracht. Als de arbeidersbeweging geen alternatief aanbiedt, zullen we meer geweld krijgen. De bloedbaden van de jaren 1970 zullen dan in het niets verdwijnen tegenover wat ons te wachten staat. De arbeidersklasse heeft de kracht om dat te vermijden. Daartoe moet de arbeidersklasse worden gewapend met een programma en een leiding waarmee het een einde kan maken aan sectarisme.
