Włodzimierz Iljicz Lenin

PAŃSTWO A REWOLUCJA

Nauka marksizmu o państwie i zadania proletariatu w Rewolucji.

Napisane: sierpień - wrzesień 1917
Źródło: Lenin - Dzieła Wybrane, tom II strony 153-252
Wydawca: Książka i wiedza, Warszawa, 1949 rok
Po raz pierwszy opublikowane: w oddzielnej książce w 1918 r
Wersja elektroniczna: Polska sekcja MIA
Adaptacja: Wojtek - Polska sekcja MIA

    SPIS TREŚCI:

1. SPOŁECZEŃSTWO KLASOWE A PAŃSTWO

2. PAŃSTWO A REWOLUCJA. DOŚWIADCZENIE LAT 1848 — 1851

3. PAŃSTWO A REWOLUCJA. DOŚWIADCZENIE KOMUNY PARYSKIEJ 1871 ROKU. ANALIZA MARKSA.

4. CIĄG DALSZY. UZUPEŁNIAJĄCE WYJAŚNIENIA ENGELSA

5. EKONOMICZNE PODSTAWY OBUMIERANIA PAŃSTWA

6. ZWULGARYZOWANIE MARKSIZMU PRZEZ OPORTUNISTÓW

PRZEDMOWA DO WYDANIA PIERWSZEGO

Zagadnienie państwa nabiera obecnie szczególnej wagi zarówno pod względem teoretycznym, jak i praktyczno-politycznym. Wojna imperialistyczna niezwykle przyśpieszyła i zaostrzyła proces przeistaczania się kapitalizmu monopolistycznego w kapitalizm państwowo-monopolistyczny. Państwo, coraz ściślej zespalające się z wszechpotężnymi związkami kapitalistów, potwornie uciska masy pracujące i ucisk ten staje się coraz potworniejszy. Kraje przodujące - mamy na myśli ich „tyły» - zamieniają się w wojskowe więzienia katorżnicze dla robotników.

Niesłychane okropności i klęski przewlekającej się wojny czynią sytuację mas nie do zniesienia, potęgują ich wzburzenie. Wyraźnie dojrzewa międzynarodowa rewolucja proletariacka. Kwestia jej stosunku do państwa nabiera znaczenia praktycznego.

Elementy oportunizmu, które nagromadziły się w ciągu dziesiątków lat względnie pokojowego rozwoju, stworzyły panujący w oficjalnych partiach socjalistycznych całego świata prąd socjalszowinizmu. Prąd ten (Plechanow, Potresow, Breszkowska, Rubanowicz, następnie w postaci nieco zamaskowanej pp. Cereteli, Czernow i Ska w Rosji; Scheidemann, Legien, David i inni w Niemczech; Renaudel, Guesde, Vandervelde we Francji i Belgii; Hyndman i fabiańczycy w Anglii itd. itd.) - socjalizm w słowach, szowinizm w czynach - odznacza się podłym lokajskim przystosowaniem się „wodzów» „socjalizmu» do interesów nie tylko „własnej» narodowej burżuazji, lecz właśnie do „własne-go» państwa, większość bowiem tzw. wielkich mocarstw od dawna wyzyskuje i ujarzmia cały szereg drobnych i słabych narodowości. A wojna imperialistyczna jest właśnie wojną o podział i zmianę istniejącego podziału tego rodzaju łupu. Walka o wyrwanie mas pracujących spod wpływu burżuazji w ogóle, a imperialistycznej burżuazji w szczególności, jest niemożliwa bez walki z oportunistycznymi przesądami dotyczącymi „ państwa”.

Z początku rozpatrujemy naukę Marksa i Engelsa o państwie, zatrzymując się najbardziej szczegółowo na zapomnianych lub wypaczonych przez oportunistów twierdzeniach tej nauki. Następnie zajmiemy się specjalnie głównym przedstawicielem tych wypaczeń, Karolem Kautskim, najbardziej znanym przywódcą Drugiej Międzynarodówki (1889-1914), która w czasie obecnej wojny tak nędznie zbankrutowała. Wyciągniemy wreszcie główne nauki z doświadczenia rewolucji rosyjskich roku 1905, a zwłaszcza roku 1917. Obecnie (początek sierpnia 1917 roku), jak się zdaje, dobiega końca pierwsza faza rozwoju tej ostatniej, ale cała ta rewolucja w ogóle może być zrozumiana jedynie jako jedno z ogniw w łańcuchu socjalistycznych rewolucji proletariackich, wywoływanych przez wojnę imperialistyczną. Kwestia stosunku rewolucji socjalistycznej proletariatu do państwa nabiera zatem nie tylko znaczenia praktyczno-politycznego, ale także znaczenia jak najbardziej aktualnego, jako kwestia wyjaśnienia masom tego, co będą musiały czynić w najbliższej przyszłości w celu wyzwolenia się spod jarzma kapitału.

PRZEDMOWA DO WYDANIA DRUGIEGO

Niniejsze, drugie wydanie drukujemy prawie bez zmian. Dodany został jedynie paragraf 3 do rozdziału II.

Autor. Moskwa. 17 grudnia 1918 roku.

Niniejsza broszura została napisana w sierpniu i wrześniu 1917 roku. Miałem już ułożony plan następnego, siódmego rozdziału: „Doświadczenie rewolucji rosyjskich 1905 i 1917 roku”. Ale, prócz tytułu, nie zdążyłem napisać ani jednego wiersza tego rozdziału: „przeszkodził” kryzys polityczny, zwiastun Rewolucji Październikowej 1917 roku. Z takiej „przeszkody” można się tylko cieszyć. Ale drugą część broszury (poświęconą doświadczeniu rewolucji rosyjskich 1905 i 1917 roku) wypadnie odłożyć bodaj że na długo; przyjemniej i pożyteczniej przeprowadzać „ doświadczenie rewolucji” niż o nim pisać.

Autor. Piotrogród 30 listopada 1917 roku.

Rozdział I:SPOŁECZEŃSTWO KLASOWE A PAŃSTWO

<Powrót do strony głównej> <Powrót do dzieł Lenina>