Geschreven: 1965
Bron: La Gauche, nr 29, 1965
Transcriptie en vertaling: Valeer Vantyghem
Oorspronkelijke titel: Vingt ans après Hiroshima
HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
Laatste bewerking: 05 mei 2009
Meer dan een eeuw geleden is de jonge Marx, toen hij de tegenstellingen van het kapitalistische systeem analyseerde tot de conclusie gekomen dat, indien de mensen er niet zouden in slagen om het maatschappelijke leven in goede banen te leiden, de productiekrachten zich gingen omvormen tot vernietigingskrachten van een schrikaanjagende omvang. Twintig jaar geleden is deze voorspeling op ons neergekomen, in de letterlijke betekenis van het woord, toen de eerste atoombom boven Hiroshima ontplofte. Zo werd het ‘atoomtijdperk’ ingeleid en stond in het teken van een mogelijke zelfmoord van de menselijke soort.
De escalatie in massavernietiging is er gekomen zonder dat de meerderheid van de mensen ook maar had gemerkt dat er iets ten gronde veranderd was. In het geval van Hiroshima en Nagasaki konden A-bommen steden vernietigen met duizenden inwoners. Maar al heel snel begon men H-bommen te vervaardigen die steden met miljoenen inwoners zoals New York, Londen, Parijs, Tokio, Moskou of Peking van de kaart kunnen vegen.
De belangrijkste Amerikaanse en Sovjet verantwoordelijken hebben duidelijk gesteld dat de stock aan kernwapens vandaag in beide kampen voorradig volstaat om meerdere malen de volledige mensheid te vernietigen. En dan nog wordt in deze berekening abstractie gemaakt van de latere gevolgen van de kernontploffingen: radioactieve neerslag die de atmosfeer, het water, de grond en de ondergrond vergiftigt, en de langzame dood van eventuele overlevenden met zich zou meebrengen.
Ontelbare geleerden uit elke discipline (fysici, chemici, biologen, geneeskundigen) hebben geraamd dat een nucleaire wereldoorlog op het minst het risico met zich meebrengt voor een totale vernietiging van de menselijke soort en het verdwijnen van alle leven op aarde.
Vaststellen dat er niets is veranderd sinds er dergelijke wapens hun opwachting hebben gemaakt, dat is uit onwetendheid de wetenschap tarten. Veronderstellen dat het bijzonder ‘gedurfd’ of ‘revolutionair’ zou zijn om te steunen op kinderlijke verlangens (‘we kunnen niet sterven’, ‘de mensheid kan niet sterven’ ‘volkeren kunnen niet sterven’) die tegen de mening van de wetenschap ingaan, betekent dat we het socialisme zouden terugbrengen naar het niveau van een machteloze utopie. Dan zouden we geen rekening houden met deze elementaire regel dat de waarheid altijd revolutionair is.
Daarbij komt dat wie het nucleaire gevaar ontkent meer zichzelf bedriegt dan de anderen! Gelukkig wordt men zich in de gehele wereld meer en meer bewust van dit atoomgevaar. Al wie tegen deze stroming, die enkel het instinct weerspiegelt om de menselijke soort te redden, wil ingaan, is op voorhand veroordeeld om totaal te mislukken.
Niets bewijst, dat als we het hebben over het risico dat de volledige menselijke soort zou vernietigd worden, gezien het stadium van ontwikkeling van de atoomwapens, we zouden ‘toegeven aan de nucleaire chantage van de Amerikanen’.
Dit argument is volledig uit de lucht gegrepen.
Vooreerst heeft ‘de atoomchantage van het Amerikaans imperialisme’ nooit de bedoeling gehad om de hele mensheid met vernietiging te bedreigen. En dit om de eenvoudige reden dat het Amerikaanse volk en diegenen die een belangrijke rol spelen in deze ‘chantage’ toch ook deel uitmaken van deze mensheid. Het zou een vreemde ‘bedrieger’ zijn die aan zijn naasten moet zeggen: ‘Het is juist, we zullen allen sterven, tezelfdertijd als onze vijanden, maar daar trekken we ons niks van aan ...’.
In feite hebben de echte imperialistische ‘bedriegers’ altijd gepoogd om de risico’s voor een nucleaire holocaust zo klein mogelijk voor te stellen. Ze hebben altijd beweerd dat door een nucleaire ‘bliksem’ oorlog, de ‘vijand’, de ‘roden’, de ‘communisten’ volledig zouden vernietigd worden. In het kamp van de ‘goeden’ zou de schade ‘beperkt’ blijven tot enkele tientallen of honderden miljoenen doden.
De idee dat deze nucleaire wereldoorlog hoe dan ook het einde zou kunnen betekenen van hun eigen regime, hun eigen maatschappij, hun eigen beschaving, hun eigen volk en hun eigen families hebben ze altijd afgedaan als ... communistische propaganda! Het is tegen deze wilde tegenkanting, tegen deze hevige ontkenning, tegen hun verontwaardigde kreten dat de slachtoffers van het maccartisme hun schreeuw hebben laten horen: ‘Jullie liegen! Uw zogezegd wapen voor de overwinning van het goede op het kwade is een zelfmoordwapen, dat jullie evengoed zal doden als uw vijanden!’
Het is dus op zijn minst vreemd dat ‘revolutionairen’ omtrent het risico op een collectieve zelfmoord van de menselijke soort door atoomwapens in de praktijk dezelfde argumenten gebruiken, te zeggen dezelfde sofismen, dezelfde manier om zichzelf te vergiftigen, dezelfde smeekbede om zichzelf te bedriegen als de echte bedriegers van het imperialisme.
Vervolgens, en daar gaat het om, als we de risico’s van een totale vernietiging door atoomwapens aanklagen dan mogen we niet plooien voor om het even welke ‘chantage’ van het imperialisme. We zouden tot de conclusie kunnen komen dat we beter toegeven aan het imperialisme, dat we beter een domper plaatsen op de strijd tegen het imperialisme en het kapitalisme.
Welnu, een correct begrijpen van welke de omvang is van het gevaar dat over de menselijke soort hangt, brengt ons integendeel tot een tegengestelde conclusie. We moeten de strijd tegen het imperialisme en het kapitalisme opdrijven. We moeten de strijd een nieuwe dimensie geven. We moeten zonder ophouden de onderdrukte volkeren en de arbeiders uit de ontwikkelde kapitalistische landen erop wijzen dat zolang imperialisme en kapitalisme blijven bestaan, het gevaar voor een totale vernietiging niet zal verdwijnen. Aldus wordt de strijd voor het omvergooien van het kapitalisme, de strijd voor een betere, meer rechtvaardige en meer broederlijke wereld een strijd voor het overleven van de mensheid.
Doen we dan werkelijk toegevingen aan welke ‘chantage’ dan ook als we van de antinucleaire strijd de essentiële stimulans maken, over heel de planeet, in de strijd tegen het imperialisme en het kapitalisme?
Wij hebben nooit beweerd dat er aan een volk dient gezegd: ‘Wacht af, aarzel, stop met de strijd voor de nationale onafhankelijkheid, want zoniet bestaat er het gevaar voor een atoomoorlog’. Wij zeggen integendeel: er bestaat per slot van rekening maar één middel om een dergelijke oorlog te verhinderen: overal ter wereld de heerschappij van het Kapitaal verzwakken! Des te meer de volkeren de stormloop inzetten tegen de imperialistische meesters, des te meer ze verstrikt geraken in conflicten op alle punten van de aardbol, des te zwakker zullen ze komen te staan, des te vlugger zal het moment komen waarop ze zullen verdwijnen en tegelijkertijd het moment waarop het atoomgevaar zal verdwijnen.
Maar maken de bevrijdingsoorlogen dan het risico op een nucleaire wereldoorlog niet groter? Hoewel er ongetwijfeld grensgevallen zullen voorkomen, denken we niet dat dit in het algemeen het geval zal zijn. Wij denken het niet, want de leiders van Amerika en het Amerikaanse volk zijn er zich evenzeer van bewust dat een nucleaire wereldoorlog een zelfmoordonderneming is. En ze zijn niet direct bereid om zelfmoord te plegen, noch voor Saigon, noch voor Bangkok, noch voor Singapore, zelf niet voor New Delhi.
Het echte gevaar voor een nucleaire wereldoorlog zal er komen de dag dat de op wereldvlak de krachtsverhoudingen weer eens op een beslissende manier zouden zijn gewijzigd. Als het Amerikaanse imperialisme meer en meer zou opgesloten raken in zijn laatste bolwerk, of dat zijn economische situatie grondig en duurzaam zou verstoord zijn, wanneer ‘het water tot aan de mond zou zijn gekomen’, op dat moment zal het beslissende gevecht plaatsgrijpen binnen de Amerikaanse samenleving zelf. Zo het Amerikaanse volk op dat ogenblik leiders duldt die zich laten inspireren door spreekwoorden die aan de waanzin grenzen zoals ‘liever dood dan rood’ (‘rather death than red’), als het zich laat inpalmen door nieuwe Hitlers, dan bestaat het verschrikkelijke risico dat, net als Hitler, deze gekken liever alles in de wereld vernietigen dan toe te geven dat ze verslagen zijn.
Doch een dergelijke gang van zaken is niet onvermijdelijk, is zelfs verre van waarschijnlijk.
Naarmate dat de sociale strijd in de wereld heviger word, dat de afhankelijke volkeren zich bevrijden, dat de overwinning van het socialisme in een groter wordend aantal landen meer en meer werkelijkheid wordt, — vooral als praktische voorbeelden van democratisch socialisme overeenkomstig de tradities van het Amerikaanse volk zich in geavanceerde industriële landen vestigen! —, naarmate ook dat men in de Verenigde Staten zelf zich meer en meer bewust wordt dat een nucleaire wereldoorlog een absolute zelfmoord betekent, dan zullen degenen die zich verzetten tegen de waanzin van een nieuwe Hitler, dit keer over de oceaan, almaar talrijker worden.
De strijd van degenen — de jeugd, de studenten, de negers, de meest bewuste arbeiders — die de atoomzelfmoord weigeren, zal in feite een strijd voor het socialistisch Amerika worden. De strijd tussen de tegenstanders en de voorstanders in de Verenigde Staten zelf zal tenslotte beslissend zijn voor het lot van de menselijke soort. Iedere antinucleaire massastrijd die, vandaag, over heel de wereld, vergemakkelijkt, is een voorbereidsel, voor deze ‘eindstrijd’ evenals elke nationale bevrijdingsstrijd en iedere sociale strijd van grote omvang.
Aldus verschaft een niet onderbroken, onvermoeibare campagne tegen de waanzin van een bewapening die opgehouden heeft een instrument te zijn voor de ‘verdediging’ of voor de ‘aanval’ en slechts een collectief zelfmoordwapen is geworden, het maximum aan troeven voor de ‘eindstrijd’ in de Verenigde Staten zelf. De verbazingwekkende reactie van de jeugd in de Verenigde Staten tegen de vuile oorlog in Vietnam toont duidelijk dat deze ‘eindstrijd’ kan gewonnen worden. De atoomzelfmoord aanklagen betekent geenszins dat men voor ‘ongeluksprofeet’ speelt. Integendeel, er wordt zo een maximum aan kansen geschapen opdat het ongeluk zou kunnen afgewend worden.
Verlichte geesten die de verschrikkelijk explosieve kracht van de niet door het menselijk bewustzijn beheerste sociale tegenstellingen niet begrijpen — die niet kunnen begrijpen dat onder de greep van dergelijke tegenstellingen de mensen een totaal irrationeel gedrag kunnen vertonen — hebben verklaard: de wereld zal zijn of zal niet zijn. Daar we de reële risico’s, maar ook het middel om eraan te ontsnappen begrijpen besluiten wij: de wereld zal socialistisch zijn of het zal een wereld zijn door de atoombom vernietigd. En voor allen die vandaag actief willen zijn, eerder dan morgen radioactief, ligt de taak dus vast.