Λεόν Τρότσκι

Το Σοβιέτ και η επανάσταση

(Πενήντα ημέρες)


Γράφτηκε: 1907
Πηγή: Marxists Internet Archive (English)
HTML Markup and translation: Blossius


Εισαγωγή


από MOISSAYE J. OLGIN


Περίπου δύο χρόνια μετά από τη σύλληψη του Σοβιέτ του 1905, μερικοί από τους πρώην ηγέτες αυτού του οργάνου , μεταξύ αυτών ο Chrustalyov Nossar, ο πρώτος πρόεδρος, και ο Τρότσκι, ο δεύτερος πρόεδρος, συναντήθηκαν στο εξωτερικό αφού είχαν δραπετεύσει από τη Σιβηρική εξορία. Αποφάσισαν να συνοψίσουν τη Σοβιετική εμπειρία  σε ένα βιβλίο που ονόμασαν ιστορία του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων των Εργατών . Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1908 στην Πετρούπολη, και απαγορεύθηκε αμέσως. Ένα από τα δοκίμια αυτού του βιβλίου ανατυπώνεται εδώ.


Στην εκτίμηση του ρόλου του Σοβιέτ ο Τρότσκι  αναμφισβήτητα υπερβάλλει. Μόνο ως αποκύημα της φαντασίας μπορεί κάποιος να δει στις δραστηριότητες του Σοβιέτ σχετικά με τους απεργούς στο ταχυδρομείο, στο τηλέγραφο και στο σιδηρόδρομο την απαρχή του σοβιετικού ελέγχου του ταχυδρομείου, του τηλέγραφου και των σιδηροδρόμων. Είναι επίσης ερώτημα εάν το Σοβιετ ήταν πραγματικά καθοδηγητικό σώμα, ή εάν οδηγήθηκε από το ρεύμα των επαναστατικών γεγονότων που ήταν ανίκανο να ελέγξει. Αυτό που καθιστά αυτό το δοκίμιο ενδιαφέρον και σημαντικό είναι ο  ισχυρισμός του Τρότσκι ότι « το πρώτο νέο κύμα της επανάστασης θα οδηγήσει στη δημιουργία Σοβιέτ σε όλη τη χώρα». Αυτό συνέβη όντως. Οι προβλέψεις του για σχηματισμό ενός Πανρωσικού Σοβιέτ , και του προγράμματος που θα ακολουθούσαν τα Σοβιέτ , έχουν πραγματοποιηθεί επίσης κατά τη διάρκεια της σημερινής επανάστασης (σημ.μεταφραστή αναφέρεται στο 1917).

--

1 .


Η ιστορία του Σοβιέτ  είναι μια ιστορία πενήντα ημερών. Το Σοβιέτ δημιουργήθηκε στις 18 Οκτωβρίου,  η συνεδρίαση του διακόπηκε  από ένα στρατιωτικό απόσπασμα  της κυβέρνησης στις 3η Δεκεμβρίου. Μεταξύ αυτών των δύο ημερομηνιών το Σοβιέτ έζησε και αγωνίστηκε.
Ποια ήταν η ουσία αυτού του οργάνου; Τι του επέτρεψε σε αυτήν την σύντομη περίοδο να λάβει μια αξιότιμη θέση στην ιστορία του ρωσικού προλεταριάτου, στην ιστορία της ρωσικής
Το Σοβιέτ οργάνωσε τις μάζες, διεύθυνε τις πολιτικές απεργίες, καθοδήγησε τις πολιτικές διαδηλώσεις, προσπάθησε να οπλίσει τους εργαζομένους. Αλλά κι άλλες επαναστατικές οργανώσεις έκαναν τα ίδια πράγματα. Η ουσία του Σοβιέτ ήταν η προσπάθειά του να γίνει ένα όργανο δημόσιας εξουσίας. Το προλεταριάτο από τη μια πλευρά, ο αντιδραστικός Τύπος από την άλλη, έχουν αποκαλέσει το Σοβιέτ «εργατική κυβέρνηση» αυτό απεικονίζει μόνο το γεγονός ότι το Σοβιέτ ήταν στην πραγματικότητα ένα έμβρυο μιας επαναστατικής κυβέρνησης. Όσο το Σοβιέτ κατείχε πραγματικά την εξουσία, την αξιοποίησε. Όσο η δύναμη ήταν στα χέρια της στρατιωτικής και γραφειοκρατικής μοναρχίας, το Σοβιέτ  πάλευε για να την αποκτήσει.
Πριν από το Σοβιέτ, είχαν υπάρξει επαναστατικές οργανώσεις μεσα στους βιομηχανικούς εργάτες , κυρίως σοσιαλδημοκρατικής φύσης. Αλλά εκείνες ήταν οργανώσεις μέσα στο προλεταριάτο που ο άμεσος στόχος τους ήταν να επηρεάσουν τις μάζες. Το Σοβιέτ είναι οργάνωση του προλεταριάτου, ο στόχος του είναι να παλέψει για την επαναστατική εξουσία.
Συγχρόνως, το Σοβιέτ ήταν μια οργανωμένη έκφραση της βούλησης του προλεταριάτου ως τάξη. Στην πάλη του για την εξουσία το Σοβιέτ εφάρμοσε τέτοιες μεθόδους όπως φυσικά καθορίστηκαν από το χαρακτήρα του προλεταριάτου ως τάξη: το ρόλο του στην παραγωγή, την αριθμητική του δύναμή και την κοινωνική ομοιογένειά του. Στην πάλη του για την εξουσία το Σοβιέτ έχει συνδυάσει την κατεύθυνση όλων των κοινωνικών δραστηριοτήτων της εργατικής τάξης, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων ως προς τις συγκρούσεις μεταξύ των μεμονωμένων αντιπροσώπων του κεφαλαίου και της εργασίας. Αυτός ο συνδυασμός δεν ήταν με κανένα τρόπο μια τεχνητή τακτική προσπάθεια: ήταν μια φυσική συνέπεια της κατάστασης μιας τάξης που συνειδητά αναπτύσσει και που διευρύνει την πάλη της για τα άμεσα συμφέροντά της, ήταν αναγκασμένη από τη λογική των γεγονότων  να αναλάβει μια κυρίαρχη θέση στην επαναστατική πάλη για την εξουσία.
Το κύριο όπλο του Σοβιέτ ήταν μια πολιτική απεργία των μαζών. Η εξουσία της απεργίας βρίσκεται στην αποδιοργάνωση της εξουσίας της κυβέρνησης. Όσο μεγαλύτερη η «αναρχία» που δημιουργείται από μια απεργία, τόσο πιο κοντά είναι η νίκη του. Αυτό ισχύει μόνο όπου «η αναρχία» δεν δημιουργείται από  αναρχικές ενέργειες. Η τάξη που θέτει σε κίνηση, ολημερίς και ολονυχτίς, το βιομηχανικό μηχανισμό  και τον κυβερνητικό μηχανισμό , η τάξη που είναι σε θέση, από μια ξαφνική διακοπή της εργασίας, να παραλύσει και τη βιομηχανία και την κυβέρνηση, πρέπει να οργανωθεί αρκετά ώστε να μην πέσει ως το πρώτο θύμα της ίδιας «αναρχίας» που έχει δημιουργήσει. Όσο πιο αποτελεσματική είναι η αποδιοργάνωση της κυβέρνησης που προκαλείται από μια απεργία, τόσο περισσότερο η απεργιακή οργάνωση  επιβάλλεται να αναλάβει κυβερνητικές λειτουργίες.
Το Συμβούλιο των αντιπροσώπων των εργατών εισάγει την ελευθερία του τύπου. Οργανώνει τις περιπόλους οδών για να εξασφαλίσει την ασφάλεια των πολιτών. Αναλαμβάνει, σε μεγαλύτερη ή λιγότερη έκταση, το ταχυδρομείο, τον τηλέγραφο και τους σιδηρόδρομους. Καταβάλλει προσπάθειες να εισαχθεί η οκτάωρη εργάσιμη ημέρα. Παραλύει την απολυταρχική κυβέρνηση μέσω μιας απεργίας, φέρνει τη δημοκρατική τάξη πραγμάτων στη ζωή του εργαζόμενου πληθυσμού των πόλεων.

2.


Μετά από την 9η Ιανουαρίου η επανάσταση είχε φανερώσει την επιρροή της  στις συνειδήσεις των εργαζόμενων μαζών. Στις 14 Ιουνίου, μέσω της εξέγερσης του θωρηκτού Ποτέμκιν είχε δείξει ότι ήταν σε θέση να γίνει μια υπολογίσιμη δύναμη. Στην απεργία του Οκτωβρίου είχε δείξει ότι θα μπορούσε να αποδιοργανώσει τον εχθρό, να παραλύσει τη θέλησή του και να τον ταπεινώσει εντελώς. Με την οργάνωση των Συμβουλίων των εκπροσώπων των εργατών σε όλη τη χώρα,  απέδειξε ότι ήταν σε θέση να αναλάβει την εξουσία. Η επαναστατική εξουσία μπορεί να βασιστεί μόνο στην ενεργό επαναστατική δύναμη. Όποια κι αν είναι η άποψή μας σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη της ρωσικής επανάστασης, είναι  γεγονός ότι μέχρι σήμερα καμία κοινωνική τάξη εκτός από το προλεταριάτο δεν έχει εκδηλώσει την ετοιμότητα της να υποστηρίξει μια επαναστατική κυρίαρχη εξουσία. Η πρώτη πράξη της επανάστασης ήταν μια σύγκρουση στους δρόμους μεταξύ του προλεταριάτου και της μοναρχίας η πρώτη σοβαρή νίκη της επανάστασης επιτεύχθηκε μέσω του ταξικού όπλου του προλεταριάτου, την πολιτική απεργία ο πρώτος πυρήνας μιας επαναστατικής κυβέρνησης ήταν μια προλεταριακή αντιπροσώπευση . Το Σοβιέτ είναι η πρώτη δημοκρατική εξουσία στη σύγχρονη ρωσική ιστορία. Το Σοβιέτ είναι η οργανωμένη εξουσία των μαζών των ίδιων πέρα από τα ξέχωρα μέρη τους. Αυτή είναι μια αληθινή, ανόθευτη δημοκρατία, χωρίς ένα σύστημα με δύο νομοθετικά σώματα, χωρίς μια επαγγελματική γραφειοκρατία, με το δικαίωμα των ψηφοφόρων να ανακαλέσουν τον εκπρόσωπο τους οποιαδήποτε στιγμή και να τον αντικαταστήσουν με άλλον . Μέσω των μελών του, μέσω των εκπροσώπων που εκλέγονται , το Σοβιέτ κατευθύνει όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες του προλεταριάτου τόσο τις μερικές όσο και ως όλον, σκιαγραφεί τα μέτρα που πρέπει να λάβει το προλεταριάτο, τους δίνει ένα σύνθημα και ένα έμβλημα. Αυτή η τέχνη της διεύθυνσης των δραστηριοτήτων των μαζών βάσει της οργανωμένης αυτο-κυβέρνησης, εφαρμόζεται εδώ για πρώτη φορά στο ρωσικό χώμα. Η απολυταρχία κυβέρνησε τις μάζες, αλλά δεν τις καθοδήγησε. Έβαλε  μηχανικά εμπόδια ενάντια στις δημιουργικές δυνάμεις διαβίωσης των μαζών, και μέσα σε αυτά τα όρια κράτησε τα ανήσυχα στοιχεία του έθνους σε μια μέγγενη καταπίεσης. Την μόνη μάζα που η απολυταρχία  πάντα καθοδηγούσε ήταν ο στρατός. Αλλά αυτό δεν ήταν καθοδήγηση παρά μόνο διαταγή. Τα τελευταία χρόνια, ακόμη και η καθοδήγηση αυτής της εξατομικευμένης και υπνωτισμένης  στρατιωτικής μάζας έχει γλιστρήσει από τα χέρια της απολυταρχίας. Ο φιλελευθερισμός ποτέ δεν είχε αρκετή δύναμη να διατάξει τις μάζες, ή την πρωτοβουλία να τις κατευθύνει. Η στάση της απέναντι στα μαζικά κινήματα , ακόμα κι αν βοηθούσαν το φιλελευθερισμό άμεσα, ήταν η ίδια όπως μπροστά σε επιβλητικά φυσικά φαινόμενα, τους σεισμούς ή τις ηφαιστειακές εκρήξεις. Το προλεταριάτο εμφανίστηκε στο πεδίο μάχη της επανάστασης ως αυτοδύναμο σύνολο, πλήρως ανεξάρτητο από τον αστικό φιλελευθερισμό.
Το Σοβιέτ ήταν μια ταξική οργάνωση , αυτή ήταν και η πηγή της δύναμης πάλης της. Συντρίφθηκε στην πρώτη περίοδο ύπαρξής του όχι από την έλλειψη εμπιστοσύνης εκ μέρους των μαζών στις πόλεις, αλλά από τους περιορισμούς μιας καθαρώς αστεακής επανάστασης, από τη σχετικά παθητική τοποθέτηση του χωριού, από την καθυστέρηση του αγροτικού στοιχείου στο στρατό. Η θέση του Σοβιέτ μεταξύ του πληθυσμού των πόλεων ήταν τόσο ισχυρή όσο θα μπορούσε να είναι.
Το Σοβιέτ δεν ήταν ο επίσημος αντιπρόσωπος ολόκληρου του μισού εκατομμύριο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στην πρωτεύουσα η οργάνωσή του αγκάλιασε περίπου διακόσιες χιλιάδες, κυρίως βιομηχανικούς εργάτες αν και η άμεση και έμμεση πολιτική επιρροή του ήταν πολύ ευρύτερου φάσματος, υπήρξαν χιλιάδες και χιλιάδες προλετάριοι (στον οικοδομικό τομέα, στους υπηρέτες , στους μεροκαματιαρηδες, στους οδηγούς) που ήταν μετά βίας, ίσως και καθόλου, επηρεασμένοι από το Σοβιέτ.  Αναμφισβήτητα, εντούτοις, το Σοβιέτ αντιπροσώπευε, τα συμφέροντα όλων αυτών των προλεταριακών μαζών.  Δεν υπήρξαν παρά λίγοι υποστηρικτές των Μαυροεκατονταρχιτών  στα εργοστάσια, και ο αριθμός τους ελαττώθηκε ώρα με την ώρα. Οι προλεταριακές μάζες της Πετρούπολης ήταν αταλάντευτα πίσω από το Σοβιέτ. Μεταξύ των πολυάριθμων διανοούμενων της Πετρούπολης το Σοβιέτ είχε περισσότερους φίλους απ΄ότι εχθρούς. Χιλιάδες σπουδαστές αναγνώρισαν την πολιτική ηγεσία του Σοβιέτ και την υποστήριξαν φλογερά στις αποφάσεις της. Οι επαγγελματίες της Πετρούπολης ήταν εξ ολοκλήρου στην πλευρά του Σοβιέτ. Η υποστήριξη από το Σοβιέτ της απεργίας στο ταχυδρομείο και το τηλέγραφο κέρδισε τη συμπάθεια των χαμηλόβαθμων κυβερνητικών υπαλλήλων. Όλοι οι καταπιεσμένοι, όλοι οι δυστυχείς , όλα τα τίμια στοιχεία της πόλης, όλο αυτοί που πάσχιζαν προς μια καλύτερη ζωή, ήταν ενστικτωδώς ή συνειδητά στο πλευρό του Σοβιέτ. Το Σοβιέτ ήταν πραγματικά ή εν δυνάμει ένας αντιπρόσωπος μιας συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού. Οι εχθροί του οπό το κεφάλαιο δεν θα ήταν επικίνδυνοι αν δεν ήταν προστατευμένοι από την απολυταρχία, η οποία θεμελίωσε τη δύναμή της στα πιο καθυστερημένα στοιχεία ενός στρατού που στρατολογήθηκε από τους αγρότες. Η αδυναμία του Σοβιέτ δεν ήταν αδυναμία δική του, ήταν η αδυναμία μιας καθαρώς αστεακής επανάστασης.
Η περίοδος πενήντα ημερών ήταν η περίοδος της μέγιστης ισχύς της επανάστασης. Το Σοβιέτ ήταν το  όργανο της στην πάλη για τη κρατική εξουσία.
Ο ταξικός χαρακτήρας του Σοβιέτ καθορίστηκε από τη ταξική διαφοροποίηση του πληθυσμού των πόλεων και από τον πολιτικό ανταγωνισμό μεταξύ του προλεταριάτου και της καπιταλιστικής αστικής τάξης. Αυτός ο ανταγωνισμός φανερώθηκε ακόμη και στο ιστορικά περιορισμένο πεδίο μιας πάλης ενάντια στην απολυταρχία. Μετά την απεργία του Οκτωβρίου, η καπιταλιστική αστική τάξη εμπόδισε συνειδητά την πρόοδο της επανάστασης, η μικρο-μεσαία τάξη αποδείχθηκε μια μη-οντότητα, ανίκανη για έναν ανεξάρτητο ρόλο. Ο πραγματικός ηγέτης της αστεακής επανάστασης ήταν το προλεταριάτο. Η ταξική-οργάνωσή της ήταν το όργανο της επανάστασης στην πάλη της για την εξουσία.


3 .


Η πάλη για την εξουσία, για την κρατική εξουσία, αυτός είναι ο κεντρικός σκοπός της επανάστασης. Οι πενήντα ημέρες της ζωής του Σοβιέτ και του αιματηρού τέλος του έχουν δείξει ότι η αστεακή Ρωσία είναι μια πάρα πολύ στενή βάση για μια τέτοια προσπάθεια, και ότι ακόμη και μέσα στα όρια της αστεακής επανάστασης, μια τοπική οργάνωση δεν μπορεί να είναι το κεντρικό καθοδηγητικό σώμα. Για έναν εθνικό στόχο το προλεταριάτο χρειαζόταν μια οργάνωση σε εθνική κλίμακα. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης  ήταν τοπική οργάνωση, όμως η ανάγκη μιας κεντρικής οργάνωσης ήταν τόσο μεγάλη που έπρεπε να αναλάβει την ηγεσία σε μια εθνική κλίμακα. Έκανε ότι μπορούσε, αλλά παρέμεινε πρώτιστα το Συμβούλιο της Πετρούπολης των εκπροσώπων των εργατών. Η επείγουσα ανάγκη ενός παν-ρωσικού συνεδρίου εργασίας που αναμφισβήτητα θα είχε την αρμοδιότητα να διαμορφώσει ένα κεντρικό καθοδηγητικό όργανο, υπογραμμίστηκε ακόμη και κατά την διάρκεια του πρώτου Σοβιέτ. Η κατάρρευση του Δεκεμβρίου κατέστησε την πραγματοποίησή του αδύνατη. Η ιδέα παρέμεινε, μια κληρονομιά των πενήντα ημερών.
Η ιδέα ενός Σοβιέτ έχει ριζώσει στη συνείδηση των εργατών ως πρώτη προϋπόθεση της επαναστατικής δράσης των μαζών. Η εμπειρία έχει δείξει ότι ένα Σοβιέτ δεν είναι δυνατό ή επιθυμητό κάτω από όλες τις περιστάσεις. Η αντικειμενική σημασία της σοβιετικής οργάνωσης είναι να δημιουργήσει τους όρους για την αποδιοργάνωση της κυβέρνησης, για «την αναρχία,» με άλλα λόγια για μια επαναστατική σύγκρουση. Η παρούσα νηνεμία στο επαναστατικό κίνημα , ο τρελός θρίαμβος της αντίδρασης, καθιστά την ύπαρξη μιας ανοικτής, αιρετής, κυρίαρχης οργάνωσης των μαζών αδύνατη. Αναμφισβήτητα, εντούτοις, το πρώτο νέο κύμα της επανάστασης θα οδηγήσει στη δημιουργία Σοβιέτ σε όλη τη χώρα. Ένα παν-ρωσικό  Σοβιέτ, οργανωμένο από ένα παν-ρωσικό συνέδριο εργασίας, θα αναλάβει την ηγεσία των τοπικών εκλεκτορικών οργανώσεων του προλεταριάτου. Τα ονόματα, φυσικά, δεν είναι καμίας σπουδαιότητας ούτε είναι οι λεπτομέρειες της οργάνωσης, το κυριότερο πράγμα είναι: μια συγκεντρωτική δημοκρατική ηγεσία στην πάλη του προλεταριάτου για μια κυβέρνηση του λαού. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, και το νέο  Σοβιέτ δεν θα πρέπει να περάσει πάλι από την εμπειρία των πενήντα ημερών. Αυτές, εντούτοις, θα το εφοδιάσουν με ένα πλήρες πρόγραμμα δράσης. Αυτό το πρόγραμμα είναι τελείως σαφές.
Να καθιερώσει μια επαναστατική συνεργασία με το στρατό, την αγροτιά, και τα πληβειακά χαμηλόβαθμα στρώματα της αστεακής μπουρζουαζίας. Να καταργήσει την απολυταρχία. Να καταστρέψει την υλική οργάνωση της απολυταρχίας με την αναδημιουργία και εν μέρει την κατάργηση του στρατού. Να τσακίσει τον γραφειοκρατικό μηχανισμό. Να εισαγάγει την οκτάωρη εργάσιμη ημέρα. Να οπλίσει τον πληθυσμό, αρχίζοντας από το προλεταριάτο. Να μετατρέψει τα Σοβιέτ σε όργανα της επαναστατικής αυτο-κυβέρνησης στις πόλεις. Να δημιουργήσει τα Συμβούλια των εκπροσώπων των αγροτών (Επιτροπές των αγροτών) ως τοπικά όργανα της αγροτικής επανάστασης. Να οργανώσει τις εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση και  να διευθύνει μια προεκλογική εκστρατεία για ένα καθορισμένο πρόγραμμα εκ μέρους των αντιπροσώπων του λαού .
Είναι ευκολότερο να καταρτιστείς ένα τέτοιο πρόγραμμα από το να το υλοποιήσεις. Εάν, εντούτοις, η επανάσταση κερδίσει κάποτε, το προλεταριάτο δεν μπορεί να επιλέξει άλλο. Το προλεταριάτο θα ξετυλίξει μια επαναστατική ολοκλήρωση τέτοια που ο κόσμος δεν έχει ξαναδεί ποτέ. Η ιστορία των πενήντα ημερών θα είναι μόνο μια φτωχή σελίδα στο μεγάλο βιβλίο του τελειωτικού θριάμβου της προλεταριακής πάλης.

------------------------------

Απόδοση φράσεων :

public authority = κρατική εξουσία
authoritative power = εξουσία
urban= αστεακός

 


Πίσω στο Αρχείο Τρότσκι
Πίσω στο Ελληνικό Αρχείο Μαρξιστών